Word weer hartsmaats deur Mariette Snyman
Soms voel die lewe darem bitter onregverdig. Ons word groot met prins-en-prinses-stories wat pragtig eindig: “En hulle het lank en gelukkig saamgeleef.” Maar ons eie langtermynverhoudings het selde sprokieseindes. Dikwels is dit eerder ’n geval van “hulle het al meer en hewiger verskil” of “die afstand tussen hulle het net groter geword”.
Hoe graag sou party van ons nie die opwinding en intimiteit van ons verliefraakdae wou terugkry nie …
Omdat towerfeë nie meer geredelik beskikbaar is om hul staffies oor ons (liefdes)lewe te kom swaai nie, moet ons elders na oplossings soek. Tussen die talle verhoudingshulpmiddels is daar een met interessante uitgangspunte en verrassende resultate: Imago-verhoudingsterapie.
Imago, wat in Amerika deur dr. Harville Hendrix ontwikkel is, moet met ’n oop gemoed benader word. Dit dop talle aanvaarde uitkyke om. Sommige van die beginsels laat jou frons voor dit begin sin maak, maar sodra jy die groter prentjie sien, gaan daar ’n lig op. En saam met die insig kry jy hoop.
Die paartjies wat sy Imago-naweekwerkwinkels bywoon of kom vir private terapiesessies, wil soms net ’n goeie verhouding verdiep, sê ds. Kobus van der Merwe van Pretoria, sedert 1996 voltyds verhoudingsterapeut. “Maar dikwels is die verhouding by ’n kruispad. Die paartjie voel hulle het niks meer gemeen nie en twyfel aan hul liefde vir mekaar. Dan het ek vir hulle goeie nuus.”
Anders as wat algemeen aanvaar word, glo Imago-terapeute nie dat jy langdurige huweliksgeluk kan waarborg deur die “regte” maat te kies nie. Die keerkant van hierdie uitkyk is immers dat geluk jou gaan ontwyk as jy aanvanklik die “verkeerde” keuse maak. Jou keuse is áltyd reg omdat jy dit onbewustelik doen. Die kuns is om die dinamiek van die verhouding te verstaan.
Jou onbewuste se agenda
“Imago” beteken beeld, en dié terapie werk met die “beeld” van jou pasmaat wat jy van kleins af ontwikkel en wat uiteindelik bepaal wie jy aantreklik vind. “Ons word onbewustelik aangetrek deur mense wat die karaktereienskappe van een of albei van ons ouers het,” verduidelik Kobus. “Die gedagte dat jou man jou aangelok het omdat hy in sekere opsigte soos jou ma of jou pa is – gewoonlik die een met wie jy die moeilikste verhouding het – kan ’n skok wees. En dis juis die ‘problematiese’ ouerlike eienskappe wat jou maat weerspieël.”
Lees ook: Verhoudings: Swaai uit vir dié slaggate
Hoekom sou jou onbewuste jou so ’n streep trek? “Jou onbewuste is nie daarin geïnteresseerd om jou ’n storieboekverhouding te laat beleef nie, maar om van jou ’n heel mens te maak. Babas kom ‘heel’ die wêreld in, met die vermoë om vol vreugde en ontspanne te wees en ’n gevoel van verbondenheid met alles en almal te ervaar. As daar klokslag in al hul behoeftes voorsien word, bly hulle in dié bevoorregte staat, maar selfs die toegewydste ouers kan nie volmaakte versorging en geborgenheid bied nie. Sommige behoeftes bly noodwendig in die slag. Onvervulde behoeftes veroorsaak pyn en vrees, en maak happe in ons heelheid.”
Namate kinders grootword, neem dié aanslag toe. “Ons kom byvoorbeeld agter dat ons in sekere opsigte onaanvaarbaar is – vir ons ouers, maats of die wyer gemeenskap. Ons leer om sekere dele eie aan onsself te ontken, of te onderdruk. Teen die tyd dat ons tieners is, is ons net skadu’s van ons heel en ware self.”
Lees ook: Gaan jou verhouding ’n baba oorleef?
Selfs volwassenes met indrukwekkende beroepe en verantwoordelikhede gaan verwond deur die lewe. “Ons doen ons bes om sinvol te leef, maar onbewustelik smag ons daarna om weer die gevoel van onbevange vreugde terug te kry.”
Dié wonderwerk gebeur gewoonlik wanneer ons verlief raak. “Skielik is alles anders. Die wêreld lag ons toe. Ons is aantrekliker, ouliker en oper. Ons voel veilig en vervuld. Solank ons by ons maat is, het ons niks meer nodig nie. Uiteindelik is ons weer heel.”
Tot die werklikheid – én ons maat – hul glans verloor. “Ons ontdek kante van ons geliefde wat ons glad nie aanstaan nie. Selfs eienskappe wat ons vroeër bewonder het, begin ons irriteer. Ons drome spat aan skerwe. Ons is ontnugter en bang dat ons nie sal kan oorleef sonder die liefde en veiligheid wat binne ons bereik was nie. Die verliefdheidsfase het oorgegaan in ’n magstryd.”
Dis juis hier waar Imago-beginsels jou kan help om die saak in ’n positiewe(r) lig te sien en die magstryd mettertyd in standhoudende, volwasse liefde te omskep. Dit kom natuurlik nie vanself nie.
Die proses vra toewyding, deursettingsvermoë en insig. Spesifieke vaardighede, soos hoe om doeltreffend te kommunikeer, word deur die Imago-terapeut oorgedra. Soms is ’n naweekwerkwinkel genoeg om ’n paartjie toe te rus; soms moet hulle ’n pad met die terapeut stap.
Die groot troos is dat enige paartjie wat werklik wil, hul verhouding weer op koers kan kry. Hulle hoef nie ander maats te gaan soek nie. Elkeen ís die “regte een” om van die ander ’n heel mens te help maak.
Lees ook: Skep vrede in jou huis
Eers genesing, dan geluk
“Wat mense moet snap,” sê Kobus, “is hóé Imago-maats mekaar help heelword. Onthou, jou onbewuste spook met die ‘happe’ wat kleintydverwonding in jou heelheid gemaak het. Jou onbewuste wil hê jou maat moet jou die versorging gee wat jou versorgers nie kon nie. Dit lyk logies dat jy ’n maat sou kies met die eienskappe wat by jou versorgers ontbreek het, maar dit werk nie so nie. Jy kies juis ’n maat wat dieselfde eienskappe het. Só herskep jou onbewuste die oorspronklike scenario – en gee jou ’n tweede kans om die kernkwessies op te los.”
Een praktiese voorbeeld raak die hoeveelheid aandag wat ’n paartjie in hul kinderjare gekry het. Gestel die man is met ouerbetrokkenheid oorlaai, terwyl die vrou meestal aan haarself oorgelaat is. Die gevolg is dat die man as volwassene baie ruimte en alleentyd nodig het, terwyl sy maat angstig voel as sy alleen is en hom gedurig naby haar wil hê. Hy ervaar haar as klouerig; sy voel hy is afsydig.
Lees ook: 5 goed wat niemand jou vertel voor jy trou nie
“Om in mekaar se behoeftes te kan voorsien, moet hulle eers bewus word van hoe die prentjie regtig lyk. Volgens Imago-beginsels het huweliksmaats nie terapie nodig nie, want ’n bewuste verhouding is die terapie. In dié geval moet albei teen hul gewone manier van doen ingaan om die ander een liefdevol te versorg. Die man moet die vrou nader aan hom toelaat, en sy moet hom meer ruimte gun. Die heling lê daarin dat elkeen moet ‘strek’ om die ander tegemoet te kom. Die man moet doelbewus emosioneel toegankliker raak, terwyl sy vrou onafhankliker moet word.
“Kyk net hoe wonderlik werk die proses. Elkeen groei verby die beperkinge wat hulle deur verwonding opgedoen het sodat hulle die ander een kan gee wat hy nodig het. Dis geen gemaklike opsie nie, maar die oes is ryk. Hierdie soort groei breek skanse in en tussen mense af.”
Alles goed en wel, maar hoe motiveer jy jouself om verby die grense van jou gemaksone te strek?
“Die antwoord is weer eens bewuswording, dié keer in die sin van ’n sielskonneksie met jou maat. Bewuswording is nie net iets wat jy met jou verstand doen nie. Wonderwerke gebeur wanneer pasmaats mekaar met die hárt begin ‘sien’.”
Die kernvaardigheid wat Imago-terapeute vir paartjies leer, is die paredialoog. In dié tweegesprek praat een maat oor iets wat hom in hul verhouding pla, terwyl die ander aktief luister.
Lees ook: 29 maniere om te sê “ek het jou lief”
Die gesprek volg ’n voorgeskrewe protokol. Gestel dis die vrou wat praat en die man wat luister. Hy moet telkens dit wat sy sê in háár woorde terugspieël, en sy moet sê of hy alles gehoor het. Het hy nie, moet hy weer luister. As hy alles gehoor het, vra hy dat sy hom meer daarvan vertel. So reik die gesprek dieper en dieper. Dis spesiaal ontwerp om die een wat praat, se kindertyd ook ter sprake te laat kom omdat verhoudingfrustrasies se wortels byna altyd in die grootwordjare lê.
Die krag van die paredialoog is dat dit ’n veilige ruimte skep. Die een wat luister, kan nie terugkap nie, en word geleidelik in die ander een se binnewêreld ingetrek. In ’n stadium kom jou maat se wonde aan die lig. Dit laat jou selde onaangeraak. As jy iemand se seer so duidelik sien, maak dit jou bereid om jou gedrag te verander.
Die gesprek kan byvoorbeeld ’n oënskynlik onbelangrike saak soos die ontbytskottelgoed raak. Gestel die vrou wil soggens die skottelgoed gewas en die kombuiswerkvlakke skoon hê voor die paartjie werk toe ry, terwyl die man nie kan begryp waaroor die bohaai gaan nie.
In die paredialoog kom hy agter dat sy vrou kleintyd onder haar ma se tong deurgeloop het wanneer hulle smiddae by die huis gekom het en enigiets in die kombuis nie op sy plek was nie. Hy síén hoe angstig hierdie woede ’n agtjarige kon maak, en hoe ’n deurmekaar kombuis die angsgevoelens laat herleef. Omdat hy met sy hart geluister het, voel sy maat hy het haar gehóór.
Lees ook: Wat gaan regtig in jou held se kop aan?
Die band wat sulke gesprekke skep, word moeilik in woorde vasgevang. “Om regtig gehoor te word, versterk nie net die emosionele verbintenis tussen twee mense nie, maar is ook ’n kragtige geslagsprikkel,” sê Kobus.
Wat kan jy van ’n werkwinkel verwag?
’n Imago-verhoudingswerkwinkel duur gewoonlik van Vrydag- tot Sondagaand. Die groepe wissel van sewe tot vyftig paartjies. Die feit dat al die paartjies in dieselfde bootjie is, skep gou ’n band tussen hulle. Almal voel aanvanklik onseker, maar deel ook die begeerte om hul verhouding ’n hupstoot te gee.
Lees ook: Geweld teen vroue: wat om te doen
Die aanslag is simpatiek sonder om sentimenteel te wees, en paartjies kom nooit onder druk om hul vuil wasgoed voor almal te was nie. Die proses is ook nie daarop gemik om vas te stel wie die skurk in die verhaal is, of om blaam uit te deel nie. Die klem val eerder op selfinsig en ’n nuwe blik op jou verhouding en jou maat.Die aanbieding sluit skyfies, video-insetsels, musiek, groepbesprekings, individuele, paartjie- en pretoefeninge in. Kobus en sy vrou, Anita, wat die werkwinkels organiseer, huiwer nie om voorbeelde uit hul eie verhouding te gebruik om die ervaring te verryk nie. Hulle demonstreer ook die paredialoog op die openhartigste manier.
In die werkwinkel word jy gelei om terug te gaan na jou kinderjare en aan die hand van die versorging wat jy gekry het ’n prentjie van jou eie imago te vorm. Vergelyk jy dit met jou maat s’n, kan jy ’n paar helder oomblikke beleef … Nuwe insigte in die fases van ’n langtermynverhouding kan jou verlig laat besef dat jul verhouding eintlik “normaal” is, en jou moed laat skep omdat jy nou ’n “padkaart” het wat jou wys waar julle is en waarheen julle kan beweeg.
Lees ook: Egskeidingmediasie: Vinniger, goedkoper, makliker
Jy leer watter soort versorging jy nodig het en hoe om jou maat daarvoor te vra. Deelnemers maak kennis met ’n vertroostende manier om mekaar nieseksueel vas te hou, en leer ook hoe om hul maat met positiewe energie te oorlaai (flooding).
“Die transformasie van verhoudings gebeur nie maklik of oornag nie,” som Kobus dit op. “Die werkwinkel is net die wegspringplek wat jou die hulpmiddels in die hand gee. Tog kry paartjies hopelik hier die motivering om te begin strek om hul maats te gee wat hulle nodig het, en om elke dag doelbewus en bewustelik lief te hê.
“Dit kan die eerste tree wees op ’n lewenslange reis – ’n pad wat nie net die twee maats nie maar ook ander, veral hul kinders, mateloos kan verryk.”
Doen dit net
Die mense wat sy Get the love you want-verhoudingswerkwinkels bywoon, kom nie almal vrolik en vol moed daar aan nie, sê kliniese Imago-verhoudingsterapeut Kobus van der Merwe. “Dikwels word die man of die vrou daarheen ‘gesleep’. Party wil selfs vooraf kanselleer, en dan gesels ons oor hoe dit makliker gemaak kan word. Weerstand is natuurlik; verandering op ’n sensitiewe gebied soos ’n langtermynverhouding maak baie mense bang. Tog ervaar ons dat dit dikwels die mense met die grootste voorbehoude is wat agterna skaars uitgepraat kan raak oor hoe betekenisvol die ervaring was.”
Meer inligting by www.imagoafrica.org
