Die verskil tussen UVA en UVB-strale en hoe om sonskade te vermy

Die verskil tussen UVA en UVB-strale en hoe om sonskade te vermy deur Salomé Delport

Die verskil tussen UVA en UVB-strale

Die twee hoofkomponente van sonlig wat ons vel affekteer, is UVA en UVB.

Namate navorsing uitbrei, besef ons al meer dat die twee baie verskillend met jou vel werk en dat veral UVA die een agter jou oudagplooie is. So verskil hulle, verduidelik die Wêreldgesondheidsorganisasie wat mense wêreldwyd van sonskade bewus wil maak:

Waar UVB-lig hoofsaaklik jou velpigment aktiveer en jou laat verbruin, vernietig UVA hoofsaaklik die elastien en kollageen in jou vel. Elastien hou jou vel soepel en ferm. As jy op jou vel druk, spring dit terug juis omdat jou elastien soos ’n rekkie skietgee en terugtrek. Daarsonder sak ons vel in plooie en sakkies uit.
Waar UVB-lig hoofsaaklik in ons boonste vellae werk, dring UVA-lig tot in ons dieper vellae in waar dit skade aan selfs ons velselle se DNS doen.
Waar UVB binne tien minute jou vel begin verbruin, werk UVA baie stadiger. Dit neem jare voor jy UVA-skade sien.
Waar UVB se effek op jou vel omkeerbaar is, is UVA-skade permanent. Jou sonbruin verdwyn ná ’n paar weke maar die skade aan jou elastien is permanent. Dit bou inderdaad op, en so verdiep klein plooitjies mettertyd tot jou vel soos die straatkaart van ’n antieke stad lyk.
Waar UVB-vlakke net in die somer hoog is, is UVA-vlakke heeljaar hoog. Daarom moet jy jou vel heeljaar – nie net in die somer nie – teen sonskade beskerm.
Waar UVB-lig tussen 10:00 en 16:00 hoog is, is UVA-lig altyd teenwoordig. Trouens 95% van ons sonlig is UVA-lig.
Waar UVB-lig vir alle praktiese doeleindes deur glas en water geblokkeer word, dring sowat 60% van UVA-lig deur glas, water én wolke. Jy is dus altyd buite en dikwels binne aan UVA blootgestel.

Waar kry jý jou sonskade?

Mense wat buite werk, is op ’n manier veiliger as ons binnewerkers, omdat hulle wéét hulle moet vir sonskerm, bedekkende klere en koelte sorg. Somer én winter. En die res van ons? Ons is te dikwels onbewus van ons risiko’s.

Mense wat net soveel voorsorg as buitewerkers moet tref, is:

Dié wat baie vir hul werk per pad reis, soos verteenwoordigers en vragvoertuigbestuurders.
Kantoorwerkers wat teen buitevensters sit, veral aan die sonkant, of as baie lig in die vertrek inkaats van byvoorbeeld die see af.
Mense wat soms langafstand per motor, 4×4 of bus toer en heeltyd aan die sonkant sit.
Langs die sportveld, nie terwyl jy deelneem nie, maar terwyl jy sit en rugby kyk of die kinders ondersteun.
In die winter. UVA is heeljaar hoog.

Nog bronne van UVA-skade

In die water
As jy swem, selfs in ’n duikpak.
In die winter
Onthou, UVA doen sy skade somer én winter omdat dit teen ’n konstante vlak teenwoordig is, selfs al is dit koud of bewolk.
Met wintersport
Ons winters is matig en daarom ry ons fiets, stap, en doen ons graag dwarsdeur die winter ons sport. Omdat die son flou lyk en voel, dink ons hy kan nie brand nie. UVA-lig is misleidend koel – koeler as UVB-lig – maar dit dring dieper in en doen meer skade.
Ons sportklere beskerm ons nie: fietsryhoede, skrumpette en pette bied jou geen sonbeskerming nie; niemand dink eens aan sonbeskerming vir hokkie- en netbalspelers nie.
Deur nie op te top nie
Nog ’n diepgewortelde gelofie is dat sonskerm soos die ysterpak van ’n ridder is: ná 500 jaar beskerm dit steeds. In werklikheid kan géén sonskerm UV-strale langer as twee uur van jou vel af weghou nie. Daardie tweede aanwending ná twee uur in die son is net so belang-rik soos die eerste een. Wat van die derde aanwending? Jy behoort nie so lank in die son te wees nie!
Deur vals gerustheid
Jy het mos nou sonskerm aan én jy top op; dus kan jy ure in die son bly. In werklikheid bou UVA-skade oor jare op. Elke bietjie tel, nie net vandag se brand nie.

Nog goeie vrae om te vra

Gee jou medikasie jou plooie?

Talle medikasies, onder meer sekere antibiotika en hart- en akneemedisyne, word deur UVA en UVB geaktiveer op maniere wat uiteindelik velskade veroorsaak. Vra jou apteker of jou medikasie jou sonsensitief maak.