Is jy moeg weens te min yster?

Eintlik is ’n ystertekort omdat jy te min ysterryke kosse eet seldsaam, sê Jeanie Nel, ADSA-dieetkundige in die Kaap.

Die rede?

Jou liggaam het ’n oulike manier om yster te behou: dit herwin letterlik ou yster. Dit werk so:

• Twee-derdes van yster is in die vorm van hemoglobien, die hoofbousteen van jou rooibloedselle
• Rooibloedselle leef vier maande en sterf af
• In plaas daarvan om yster bloot uit te skei en te verloor, herwin jou liggaam dit en word dit in ferritienmolekules, waar dit in jou lewer gestoor word, gebêre
• En daar bly dit, tot jy weer yster nodig het

Maar ’n ystertekort is ’n werklikheid, sê dr. Danie Kotze, Kaapse hematoloog.

“Al het die meeste mense wat altyd moeg voel eerder ’n tekort aan vitamien B12, is daar tog mense met ’n ystertekort. Dit verg altyd deeglike mediese aandag omdat die redes daarvoor gevind moet word – wat kan strek van iets so ernstig as kanker tot die verleentheid van wurms.

Wat vertel ’n ystertekort vir ’n dokter van jou gesondheid?

Jy kan gebrekkige ysterstore hê
Dit beteken jy het geen ‘spaar’ yster nie maar wel genoeg yster dat jou liggaam eintlik goed funksioneer. Daar is dikwels goeie redes waarom jy yster verloor. Van die algemene redes is kanker, swaar menstruasie, seliaksiekte en wurms. ’n Ysteraanvulling stel jou dalk gerus dat jy ‘iets doen’ vir jouself, maar eintlik is jy besig om die bal heeltemal mis te slaan.

Jy kan ’n funksionele ystertekort hê
Jy het waarskynlik genoeg yster maar jou liggaam gebruik dit nie suksesvol nie. Hiervoor is daar dikwels ook ’n goeie rede, soos ’n langtermyn-infeksie. Weereens moet jy dalk dieper kyk.

Jy het werklik ’n ystertekort anemie
Jou ystervlak is werklik laag. Jy kort ekstra yster. Maar goeie oordeel en balans is nodig want te veel doen skade.

Mense met ’n vitamien B-tekort kla ook van moegheid. ’n Bloedtoets kan gou uitwys wat jy eintlik kort.